Mentoren over 5 jaar EMS: “Was dit er maar geweest toen wij begonnen.”
“Het was de allereerste dag van de lockdown, dus dan hebben we het over 16 maart 2020. Ik zat net als de rest van Nederland thuis en weet nog dat ik gebeld werd door een mentee. ‘Help, ik moet vijftig procent van mijn personeel ontslaan’, zei hij in paniek. ‘Rustig aan, zullen we eerst even kijken wat er precies aan de hand is en wat de consequenties zijn voordat je overhaaste beslissingen neemt?’, antwoordde ik. Paul en ik hebben beide de nodige stormen meegemaakt en terugkijkend blijf ik het bijzonder vinden dat we met iets heel simpels, één telefoongesprek, paniek kunnen weghalen en zorgen voor rust. Een week later was bij deze mentee het stof alweer wat neergedaald en inmiddels is zijn bedrijf zo gegroeid en volwassen geworden dat ze onze begeleiding niet meer nodig hebben.”
Entrepreneur Mentoring Service
Als een voetbaltrainer zijn elftal samenstelt, is het vanzelfsprekend dat zijn keeper gezelschap krijgt van een paar verdedigers, middenvelders en aanvallers. Ze vullen elkaar aan met hun eigen specifieke kwaliteiten. En zo zou het bij ondernemers ook moeten. “Ondernemen is complex en je ziet meer dan zelden dat een ondernemer heel goed is op één bepaald punt. Hij heeft bijvoorbeeld een concept om te headhunten bedacht of iets fysieks ontwikkeld, maar dan komt de rest erbij. Hij moet een bedrijf gaan runnen; acquisitie doen, mensen aannemen en misschien wel fuseren. Je kan nooit goed zijn in alles, daarom moet je als ondernemer durven kijken naar je tekortkomingen om te kunnen groeien”, aldus Paul Otter.
Paul is net als Sake Bosma een EMS-mentor van het eerste uur. En in het kader van het vijfjarig jubileum van EMS spraken wij met ze af in Parkhotel Tjaarda in Oranjewoud. “We waren hier beide al omdat een oud-mentee met ons wilde lunchen om ons te bedanken”, licht Sake trots toe als we gaan zitten.
Belangeloze vragen
Dertien jaar ondernemer, zeven mentees begeleid en een payroll-bedrijf verkocht dat hoogwaardige medewerkers uit 42 landen, van Rusland tot Zuid-Afrika, op de loonlijst had. Het is een korte introductie van Sake die via een collega-mentor voor het EMS-programma gevraagd werd. Samen met Paul, die in 2000 begon met ondernemen en zestien jaar later zijn bedrijf verkocht, stelt hij wat zij noemen ‘belangeloos vragen’. “Advies inwinnen kan natuurlijk op verschillende manieren”, begint Paul. “Denk aan een adviesbureau of accountant. Alleen werken zij natuurlijk vanuit een verdienmodel en wij niet. Bij ons is het zo dat een ondernemer een vraagstuk neerlegt en er vervolgens gekeken wordt wie kennis heeft op dat gebied. Op die manier krijg je experts die echt betrokken zijn als mede-ondernemer en ervaringsdeskundige.”
“Wat we vervolgens doen is kijken of we de vraag achter de vraag kunnen herleiden”, vult Sake aan. “Dat doen we in een vaste gespreksformule: in twintig minuten geeft de ondernemer een beschrijving van zijn bedrijf, welke ontwikkelingen er zijn geweest en sluit af met waar hij of zij tegenaan loopt. En daarna gaan we aan de slag.”
Unieke kijk in de keuken
“We krijgen de kans om in de keuken te kijken bij bedrijven die voor een nieuwe ontpopping staan; klaar zijn voor een volgende groeisprong”, licht Paul zijn betrokkenheid toe. “Daarom is het voor mij ook een stukje eigen ontwikkeling. Ik heb mentees gehad uit de maakindustrie, voedsel en ICT; allemaal andere takken dan waar ik normaal in werk, daar kun je heel veel van leren en het is natuurlijk goed voor je netwerk.”
“En de vooruitgang die vervolgens geboekt wordt is heel leuk om te zien”, vult Sake aan. “Ik heb bijvoorbeeld samen met een andere mentor een onderneemster begeleid waarvan we zagen dat ze al ver gevorderd was. Maar ze had nog steeds de behoefte om af en toe te bespreken of ze wel op de goeie route zat. Gewoon eens in de twee maanden even kijken of wat ze met haar team bedacht had, goed was. Dan stellen wij de vragen over of het wel logische stappen zijn of hoe ze bij groei menskracht en kapitaal binnen gaat halen. Maar het kan ook zijn dat we iemand in contact brengen met andere professionals. Want stel ze willen fuseren; dat is niet onze expertise, maar we kunnen ze wel koppelen aan iemand die daar een gevolg aan kan geven.”
Geen advies, maar keuzes
Na de intake gaan mentoren aan de slag met het vraagstuk van de ondernemer en dat kan van alles zijn. Paul: “Stel, iemand zegt: ik wil mijn team versterken. Dan zeggen we: oké, waarom? En vervolgens; wat heb je nodig, welke competenties moet diegene hebben en welke persoonlijke karaktereigenschappen zijn vereist om in dit team te passen?” Sake: “Of een ondernemer groeit juist te snel. Een van mijn mentees heeft bijvoorbeeld een fantastisch product, wat hij ook nog eens goed onder de aandacht krijgt. Zo exporteert hij al naar 23 landen, zonder website, dat vind ik echt onvoorstelbaar. Hij groeit bij de klippen op, maar heeft daar helemaal geen kaas van gegeten. Nu moet hij plotseling een bedrijf bouwen en leiden. Dus, bijvoorbeeld nadenken over personeelsbeleid, want hij heeft nu vooral vrienden om zich heen.
De vragen die wij dan stellen zijn: wat als die vrienden morgen weggaan? Je hebt een super-innovatief product, maar is die kennis geborgd? Heb je patent aangevraagd? Zijn dit bewuste keuzes?” Paul: “We geven dus geen advies, maar laten de ondernemer zien dat er keuzemomenten zijn. En op het moment dat hij zegt; welke keuze moet ik maken? Dan proberen we alleen de elementen die de keuze bepalen omhoog te halen, maar hij moet zelf kiezen.”
Initiatief en commitment
Paul en Sake hebben een vaste manier van werken: “De eerste keer spreken we af bij de ondernemer, we willen de sfeer even proeven en het bedrijf leren kennen”, licht Paul toe. “Daarna spreken we altijd af in de Kanselarij. Dan bespreken we aan welke drie punten de komende tijd gewerkt wordt en zorgen we dat dit ook op papier staat. Dat schrijven we niet zelf op, maar dat doet de mentee. Die zorgt ook dat wij een week voor de volgende afspraak de nieuwe punten toegestuurd krijgen. Het initiatief ligt hierbij bewust bij de mentee zodat we commitment borgen.”
“En wanneer het stopt? Als er geen behoefte meer is van de ondernemer”, vertelt Sake. “Of als we zelf denken dat we niet meer van toegevoegde waarde zijn. Maar het kan natuurlijk ook zo zijn dat de vraag verandert; dat het eerst over HR ging en nu over export. Maar dan kunnen we altijd kijken of er een andere mentor is die beter bij het nieuwe vraagstuk past.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Founded in Friesland.